در چند هفته اول بعد از زایمان معمولا سینه‌های مادران شیرده کاملا پر از شیر است. حتی بین وعده‌های شیردهی شیر چکه کرده و حتی صدای قورت دادن شیر توسط نوزاد به خوبی شنیده می‌شود. اما چند هفته بعد اوضاع تغییر می‌کند. هنوز شیر در سینه‌های شما وجود دارد اما به نظر کمتر از قبل شده و شما نمی‌دانید علتش چیست. آیا شیر شما تنظیم شده یا کاهش یافته؟ واقعا چه اتفاقی افتاده است؟
کاهش میزان شیر چند هفته بعد از زایمان امری شایع و طبیعی است. در این حالت شیر کمتر از میزان نیاز کودک نیست بلکه بدن شما یاد گرفته تا به اندازه نیاز کودک شیر تولید کند.
در این مطلب در مورد تغییرات شیردهی در چند هفته بعد از زایمان، علائم کاهش واقعی شیر و اقدامات لازم صحبت شده است.
تنظیم شدن میزان شیر به چه معنا است؟
تولید شیر در سینه‌های مادر قبل از زایمان آغاز می‌شود. کلستروم، اولین شیر مادر، در میانه بارداری تولید می‌شود. این شیر که پروتئین بالایی داشته و سرشار از آنتی بادی است از کودک در روزهای اول زندگی به خوبی مراقبت می‌کند. حدود 2 تا 4 روز بعد از تولد نوزاد، شیر شروع به خروج می‌کند. در این برهه زمانی، خروجی شیر سینه‌ها، تحت کنترل هورمونی و بیش از میزان نیاز کودک است.
اما چند هفته بعد میزان شیر تغییر کرده و بدن بر اساس عرضه و تقاضا شروع به تولید شیر می‌کند. اگر بچه شیر بیشتری بخورد شیر بیشتری تولید می‌شود و برعکس. این اتفاق معمولا در هفته 4 تا 6 بعد از زایمان رخ می‌دهد هر چند که ممکن است تا هفته 12 بعد از زایمان یا حتی بیشتر ادامه داشته باشد.
علائم تنظیم شدن شیر چیست؟
علائمی وجود دارد که نشان می‌دهد میزان شیر در حالت دوشیدن یا شیردهی مستقیم کم شده است. این حالت از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و این کاهش معمولا چشمگیر نیست.
همچنین ممکن است حس کنید سینه‌ها کمی نرم‌تر از قبل شده یا نشت شیر کمتر شده است. ممکن است حس کنید رفلکس خروج شیر از سینه (خروج شیر از سینه دیگر در زمان شیردهی) کمتر شده است.
علائم کم شدن واقعی میزان شیر
موارد کمی وجود دارد که کاهش در میزان شیر در ماه‌های اول بعد از زایمان واقعی است و تنظیم شیر نیست. این اتفاق چند علامت هشدار دهنده دارد.
خیس نشدن پوشک
علامت اول خیس نشدن پوشک کودک است. ممکن است کودک با وجود گرسنه بودن از شیر کم شما خسته شود.
وزن گیری نامناسب
علامت مهم دیگر وزن گیری نامناسب و غیر پایدار کودک است. برای 3 ماه اول زندگی، بچه باید هر ماه حدود 700 تا 900 گرم وزن اضافه کند. اگر وزن گیری کمتر از آن باشد یا اگر به طور ناگهانی از منحنی رشد پایین بیفتد نشانه دیگر کم بودن شیر است. در این حالت مشورت با پزشک الزامی است.
وقتی که میزان شیر شما شروع به تنظیم می‌کند شما به طور طبیعی کمتر شیر می‌دوشید. عوامل موثر بر میزان شیر دوشیده شده تعداد دفعات شیردوشی و میزان شیر خوردن کودک قبل از شیردوشی است.
هر فردی با دیگری متفاوت است. اما بعد از تنظیم شیر، در هر نوبت حدود 50 تا 150 گرم شیر می‌توانید بدوشید. اگر شیر شما به میزان قابل توجهی کمتر از این رقم بوده و بچه کم وزن می‌گیرد احتمالا میزان شیرتان کم است.
به خاطر داشته باشید میزان شیری که می‌توانید بدوشید همیشه به اندازه میزان شیری نیست که کودک در هر وعده می‌خورد بنابراین اگر می‌خواهید با شیردوشی میزان شیری که کودک می‌خورد را بسنجید این روش درستی نیست.
به خاطر داشته باشید که نرم شدن سینه‌ها، نشتی کم از سینه و کاهش جزئی میزان شیری که می‌توانید بدوشید همیشه به معنای آن نیست که شیرتان کم شده است و ممکن است شیر شما در حال تنظیم شدن باشد. اگر حس می‌کنید بچه بیش از قبل خواهان شیر خوردن است جای نگرانی نیست. این به معنای کم بودن میزان شیر نیست و گاهی زمانی است که کودک وارد مرحله جهش رشد شده است.
در صورت کم شدن شیر چه اقدامی لازم است؟
در بیشتر موارد، کم شدن میزان شیر در هفته 4 تا 12 هفته بعد از تولد نوزاد کاملا نرمال است. معمولا بدن ما در ابتدا بیش از میزان مورد نیاز کودک شیر تولید کرده و بعد همه چیز تنظیم و مطابق نیاز کودک می‌شود.
اما اگر کودک علائم کم شیر خوردن مثل وزن گیری کم یا وزن نگرفتن، خیس نشدن پوشک و مدفوع نکردن را دارد، با پزشک در این مورد مشورت نمایید. همچنین می‌توانید به مشاور شیردهی مراجعه کنید.
خوشبختانه، چندین راه برای افزایش شیر وجود دارد. بین وعده‌های شیردهی شیر خود را بدوشید. یا در زمان کوتاهی چند مرتبه شیردوشی کنید تا شیرتان افزایش پیدا کند.
متخصص شیردهی نحوه سینه رفتن نوزاد را بررسی کرده و در صورت لزوم شما را راهنمایی می‌کند. اگر کودک خوب وزن نمی‌گیرد و کالری بیشتری لازم داشته باشد ممکن است پزشک شیر خشک را توصیه کند. اما اگر به کودک هم شیر مادر و هم شیر خشک می‌دهید حتما شیر خود را بدوشید تا میزان شیر افزایش پیدا کند.
بیشتر بدانید:
علت شیر نخوردن و اعتصاب شیر نوزاد و راه حل آن
برای بضیها کم شدن شیر مادرزادی است و ربطی ب شیر خوردن بچه نداره.