لیپیدها موادی در بدن هستند که غیر قابل حل در آب می‌باشند. انواع مختلف لیپید مثل چربی، ویتامین محلول در چربی، اسید چرب، وکس (Waxes) و استروئید وجود دارد. لیپیدها از ساختار سلول‌ها پشتیبانی و دمای بدن را حفظ کرده و هورمون‌ها را می‌سازند. اما مهم‌ترین کار لیپیدها حفظ انرژی بدن است.
نقش لیپیدها در شیر مادر چیست؟
لیپیدها 3 تا 5 درصد شیر مادر را تشکیل می‌دهند. نصف انرژی و نصف کالری که کودک از شیر دریافت می‌کند مربوط به لیپیدهای شیر است.
علاوه بر تامین انرژی، چربی‌ها منبع مهمی از اسیدهای چرب و کلسترول هستند. اینها برای رشد و افزایش وزن جنین و همچنین رشد مغز و بینایی کودک ضروری می‌باشند.
چربی‌های موجود در شیر مادر همچنین نقش مهمی در کنترل اشتهای کودک بر عهده دارند. همزمان با شیر خوردن کودک میزان چربی در شیر مادر بالا می‌رود و کودک احساس سیری کرده و شیر خوردن را قطع می‌نماید. ضمنا از آنجا که چربی مدت بیشتری در معده می‌ماند، کودک بین وعده‌های غذایی احساس گرسنگی نمی‌کند.
انواع لیپیدهای موجود در شیر مادر چیست؟
طیفی از انواع لیپیدهای مختلف در شیر مادر شناسایی شده است. دانشمندان همچنان در حال تحقیق در مورد عملکرد و اهمیت بسیاری از آنها هستند. تعدادی از لیپیدهای اساسی در شیر مادر هستند که ما می‌شناسیم به شرح زیر است:
تری گلیسیریدها
تری گلیسیریدها نوعی چربی هستند. اینها لیپیدهای اصلی موجود در شیر مادر هستند. 98 درصد چربی شیر مادر از آن است. تری گلیسیریدها مسئول ذخیره انرژی هستند. زنجیره‌ای که مولکول‌های تری گلیسیرید را بهم وصل می‌کند شامل انرژی است. وقتی که تری گلیسیریدها تجزیه می‌شوند زنجیره اتصال گسسته شده و انرژی آزاد می‌شود.
کلسترول
کلسترول نوعی استروئید است که برای رشد مغز و اعصاب لازم می‌باشد. کلسترول همچنین لازم برای ساختن هورمون‌هایی که عملکرد بدن را تنظیم می‌کنند، لازم است. مطالعات نشان می‌دهد کودکانی که از طریق شیر مادر کلسترول دریافت می‌کنند سلامت قلب آنها در آینده بیشتر است. همچنین افرادی که در کودکی شیر مادر خورده‌اند سطح کلسترول بدن آنها پایین‌تر و خطر بیماری قلبی آنها کمتر است.
اسید دوکوزاهگرانوئیک
اسید دوکوزاهگرانوئیک (DHA) یک اسید چرب لازم است که در رشد دستگاه عصبی مرکزی و مغز نقش دارد. ضمنا برای بینایی و رشد چشم‌ها به خصوص برای نوزادان نارس اهمیت دارد.
اسید آراشیدونیک (ARA)
هنوز نقش این اسید چرب در شیر مادر کاملا مشخص نیست. ممکن است در رشد کودک یا برای تعادل DHA لازم باشد.
لیپیدهای کمپلکس
لیپیدهای کمپلکس برای رشد مغز، معده، روده‌ها و پوست مهم هستند. اینها در مغز کودک وجود دارند، با عفونت مقابله می‌کنند و به کاهش التهاب روده‌ها برای حفظ جنین در مقابل بیماری روده‌ای حاد که انتروکولیت نکروزان (necrotizing enterocolitis) نام دارد، کمک می‌کنند.
میزان چربی در شیر مادر چگونه است؟
میزان چربی در شیر مادر ثابت نیست و در حین هر وعده شیردهی، در طول روز و در گذر زمان با رشد کودک تغییر می‌کند. وقتی که شروع به شیر دهی می‌کنید شیر شما رقیق و چربی آن کم است. در ادامه شیردهی، شیر غلیظ‌تر و چرب‌تر می‌شود. هر چه کودک بیشتر از یک سینه شیر مادر بخورد و هرچه به زمان خالی شدن سینه نزدیکتر می‌شویم چربی شیر بیشتر می‌شود.
شیر مادرانی که نوزاد نارس دارند خیلی چرب است. چربی این شیر 30 درصد بیشتر از شیر تولید شده برای نوزادان فول ترم است.
چه چیزهایی شیر مادر را چرب می‌کند؟
تا زمانی که رژیم غذایی شما معمولی باشد شیرتان دارای تمامی مواد مغذی و لیپیدهایی است که کودک نیاز دارد. اما رژیم غذایی نقش مهمی در میزان و نوع لیپیدهای شیر مادر دارد.
بعضی از لیپیدها از جمله اسیدهای چرب اشباع با رژیم غذایی ثابت است اما میزان لیپیدهای دیگر مثل DHA (اسید دوکوزاهگزانوئیک) واقعا تغییر می‌کند. میزان این اسید در شیر مادران در زمان‌ها و جاهای مختلف واقعا متفاوت است. در ادامه چند مثال در مورد اثر رژیم غذایی بر شیر مادر به خصوص DHA موجود در آن ذکر شده است:
مکمل‌های در دوران شیردهی
وقتی که مادران شیرده مکمل امگا 3 مصرف می‌کند میزان بیشتری از DHA، IgA، و سایر خواص ایمنی در شیرشان وجود دارد.
رژیم گیاهخواری و وگان (Vegan)
از آنجا که در رژیم غذایی این خانم‌ها چربی حیوانی وجود ندارد میزان DHA در شیرشان کمتر است. اما شیر آنها میزان زیادی اسید لینولئیک دارد که یک اسید چرب گیاهی است. برای این خانم‌ها مکمل‌های DHA ضروری است.
رژیم غذایی سرشار از کربوهیدارت
وقتی رژیم غذایی خانم‌ها دارای میزان زیادی از کربوهیدارت با میزان کم یا بدون چربی باشد شیر آنها دارای میزان بیشتری از اسیدهای چرب زنجیره متوسط مثل اسید لوریک و اسید لینولئیک است.
رژیم غذایی ماهی ساحلی
زنانی که در جایی زندگی می‌کنند که غذای دریایی فراوان است DHA شیرشان بیشتر است.
لیپید شیر مادر در مقایسه با شیرخشک
شیرخشک دارای لیپید و چربی‌های لازم برای رشد سالم است. اما تفاوت زیادی در نوع و میزان لیپیدها در شیر مادر در مقایسه با شیر خشک وجود دارد. تفاوت اصلی میزان کلسترول، اسیدهای چرب ضروری و ترکیبات لیپید است. تفاوت دیگر بین شیر مادر و شیر خشک غلظت لیپیدها در هر وعده غذایی است.
میزان لیپیدها در شیر خشک در تمام وعده‌ها ثابت است اما غلظت لیپیدها در شیر مادر از ابتدای شیردهی تا انتهای آن، از یک وعده به وعده دیگر و از یک روز به روز دیگر متفاوت است.
شرکت‌های تولید کننده شیر خشک همچنان در حال تحقیقات هستند تا شیر خشک تولیدی آنها تا حد ممکن شبیه شیر مادر باشد. اما این کار مشکل است چون هنوز به درستی نقش همه لیپیدها مشخص نیست و ما هنوز نمی‌دانیم چگونه بدن کودک لیپیدها را از منابع مختلف جذب و مصرف می‌کند.
بیشتر بدانید:
قربونش ک شیر چرب دوس داره😘😍