پروژسترون هورمون رابطه جنسی زنانه است که بیشتر در تخمدان‌ها و بعد از تخمک گذاری تولید می‌شود. پروژسترون بخش مهمی از سیکل قاعدگی و نگهداری بارداری است.
هورمون پروژسترون به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کند. اما کار اصلی آن آماده نگهداشتن رحم برای بارداری است. همچنین بعد از تخمک گذاری، باعث ضخیم شدن دیواره رحم می‌شود تا تخمک بارور شده را آماده کند. اگر تخمک بارور شده وجود نداشته باشد سطح پروژسترون پایین آمده و پریود آغاز می‌شود. اگر تخمک بارور شده در دیواره رحم لانه گزینی نماید پروژسترون به حفظ دیواره رحم در بارداری کمک می‌کند.
پروژسترون برای رشد پستان‌ها و شیردهی لازم است. پروژسترون اثرات استروژن که هورمون دیگر زنانه است، را تکمیل می‌کند. ضمنا با تستوسترون که خبردهنده هورمون آدرنال است، همراهی می‌کند. در بدن مردان میزان کمی پروژسترون تولید می‌شود که به تولید اسپرم کمک می‌کند.
آیا کمبود پروژسترون نگران کننده است؟
پروژسترون در سال‌های بارداری خیلی مهم است. اگر پروژسترون بدن شما کم باشد ممکن است برای باردار شدن یا حفظ بارداری دچار مشکل شوید. وقتی که یکی از تخمدان‌ها تخمک آزاد می‌کند، میزان پروژسترون بیشتر می‌شود. پروژسترون باعث می‌شود رحم با پیش بینی دریافت تخمک بارور شده، ضخیم‌تر شده و اگر به اندازه کافی ضخیم نباشد تخمک نمی‌تواند لانه گزینی نماید.
علائم کمبود پروژسترون چیست؟
علائم پایین بودن پروژسترون عبارتند از:
- سردرد یا میگرن؛
- تغییر حالات عاطفی، شامل اضطراب یا افسردگی؛
- چرخه قاعدگی نامنظم.
کمبود پروژسترون می‌تواند باعث خونریزی غیر نرمال رحم در زنانی شود که باردار نیستند. پریود نامنظم یا فقدان قاعدگی، نشانه عملکرد ضعیف تخمدان‌ها و پروژسترون پایین است.
اگر باردار شوید، تا زمانی که بچه متولد می‌شود، به پروژسترون نیاز دارید. بدن میزان پروژسترون را افزایش می‌دهد که باعث بعضی از علائم بارداری شامل حساس شدن سینه‌ها و حالت تهوع می‌شود. اگر سطح پروژسترون خیلی پایین باشد ممکن است بدن نتواند جنین را تا زمان رسیده شدن جنین (فول ترم) حفظ نماید.
در طول بارداری علائم کمبود پروژسترون، شامل لکه بینی و سقط جنین است. پروژسترون پایین ممکن است نشانه بارداری خارج از رحم (اکتوپیک) باشد که ممکن است باعث سقط جنین یا مردن جنین شود.
بدون پروژسترون، استروژن هورمون غالب شده و باعث علائم زیر می‌شود:
- افزایش وزن؛
- کاهش میل جنسی، نوسانات روحی، عاطفی، و افسردگی؛
- سندروم پیش ار قاعدگی، قاعدگی نامنظم، خونریزی شدید؛
- حساس شدن سینه ها، سینه‌های فیروکیستیک؛
- فیبروم؛
- مشکلات کیسه صفرا.
تست سطح پروژسترون چیست؟
آزمایش پروژسترون می‌تواند به پزشک سطح پروژسترون را نشان می‌دهد. شیوه کار یک آزمایش خون معمولی است که هیچ آمادگی قبلی نمی‌خواهد. این آزمایش نشان می‌دهد چرا برای بارداری دچار مشکل هستید. همچنین می‌تواند نشان دهد بدن شما در حال تخمک گذاری است.
این آزمایش می‌تواند برای هورمون درمانی جایگزین (HRT)، یا سلامت بارداری پر خطر انجام شود. معممولا سطح پروژسترون در بارداری بالاتر از حالت نرمال است. همچنین اگر بیش از یک بچه باردار باشید سطح آن بالاتر خواهد بود.
پایین یا بالا بودن سطح پروژسترون به چه عواملی بستگی دارد؟
مردان، بچه‌ها و زنان بعد از سن یائسگی نسبت به زنان در سنین بچه آوردن، سطح پروژسترون پایین‌تری دارند. نرمال بودن میزان پروژسترون به سن و جنسیت فرد بستگی دارد. سایر عوامل در زنان، باردار بودن یا نبودن و پریود بودن یا نبودن است. میزان پروژسترون در طول چرخه قاعدگی تغییر می‌کند.
بیشترین میزان آن در 7 روز قبل از پریود اتفاق می‌افتد. حتی میزان آن در طول یک روز هم تغییر می‌کند. عملکرد نامناسب تخمدان‌ها نیز باعث کم شدن تولید پروژسترون می‌شود. همچنین در سن یائسگی، سطح استروژن و پروژسترون کم می‌شود.
برای درمان کمبود پروژسترون چه اقدامی باید انجام داد؟
ممکن است فرد هیچ علامتی از پروژسترون پایین نداشته و نیاز به درمان هم نباشد. اما اگر به فکر بارداری هستید درمان هورمونی مناسب است. درمان هورمونی سطح پروژسترون را بالا برده و دیواره رحم را ضخیم می‌نماید که احتمال یک بارداری سالم و کامل شدن جنین، را افزایش می‌دهد.
قاعدگی نامنظم و خونریزی غیر نرمال را می‌توان با درمان هورمونی حل کرد. برای درمان علائم شدید یائسگی، درمان هورمونی معمولا شامل ترکیبی از استروژن و پروژسترون است. برای زنانی که استروژن را بدون پروژسترون دریافت می‌کنند خطر سرطان آندومتر وجود دارد.
درمان‌های جایگزین برای تکمیل پروژسترون عبارت است از:
- کرم و ژل، که به صورت موضعی یا واژینال قابل استفاده است؛
- شیاف برای درمان پروژسترون کم که باعث مشکلات باروری می‌شود؛
- داروهای خوراکی مثل پروورا؛
درمان هورمونی (استروژن، پروژسترون یا ترکیب این دو) باعث کم شدن علائم زیر می‌شود:
- گر گرفتگی؛
- تعریق شبانه؛
- خشکی واژن.
برای بعضی از زنان پروژسترون باعث بهتر شدن روحیه می‌شود. پروژسترون خوراکی معمولا اثر آرامبخش دارد و خوابیدن را راحت‌تر می‌کند. درمان هورمونی ممکن است خطرات زیر را افزایش دهد:
- حمله و سکته قلبی؛
- لختگی خون؛
- مشکلات کیسه صفرا؛
- بعض از انواع سرطان پستان.
اگر سابقه موارد زیر را داشته باشید احتمالا نظر پزشک راجع به درمان هورمونی منفی خواهد بود:
- سرطان سینه؛
- سرطان آندومتر؛
- بیماری کبد؛
- لختگی خون؛
- سکته قلبی.
درمان‌های طبیعی افزایش پروژسترون چیست؟
- مصرف بیشتر ویتامین بی و سی که برای حفظ پروژسترون ضروری هستند؛
- خوردن بیشتر خوراکی‌های دارای زینک مثل صدف دریایی؛
- کنترل میزان استرس، چون در حالات استرسی بدن بجای پروژسترون کورتیزول آزاد می‌کند.
پروژسترون معمولا در زنانی که دچار علائم یائسگی یا عدم تعادلی هستند تجویز نمی‌شود زیرا علائم یائسگی بیشتر به دلیل استروژن کم ایجاد می‌شود.
جایگزینی هورمون خطراتی دارد بنابراین حتما باید زیر نظر پزشک انجام شود. داروهایی وجود دارد که برای بدن هورمون‌هایی که به طور طبیعی تولید می‌شود را شبیه سازی می‌کند. اینها گاهی هورمون‌هایbioidentical نامیده می‌شوند. با وجود اینکه به نظر می‌آید اینها بهتر باشند اما خطرشان مثل داروهای قبلی است.
مطالب مرتبط:
ثبت ديدگاه