اشک چشم را پاک کرده و سطح چشم را مرطوب نگه می‌دارد. اشک به طور پیوسته توسط غدد اشک تولید می‌شود. سپس از طریق دریچه‌هایی که در گوشه چشمان قرار دارد وارد کیسه اشکی می‌گردد. اشک بوسیله مسیری که مجرای اشکی نام دارد در گلو و بینی جاری می‌شود. وقتی که مجرای اشک بسته باشد جریان اشک از چشم‌ها به داخل بینی متوقف خواهد شد. این حالت ممکن است برای هر دو چشم وجود داشته باشد.
عوامل ایجاد انسداد مجرای اشکی
انسداد مجرای اشک معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که انتهای مجرای نازولاکریمال (Nasolacrimal Duct) در بینی باز نمی‌شود. این عارضه ممکن است مادرزادی بوده و در زمان تولد نوزاد مشاهده شود یا در سنین بالاتر به وجود آید. انسداد مجرای اشک مادرزادی بسیار شایع بوده به طوری که حدود 20 درصد نوزادان در زمان تولد به آن مبتلا هستند.
علائم انسداد مجرای اشک
- مژه‌های کودک خیلی مرطوب بوده یا اشک به میزان زیادی از چشمان او خارج می‌شود. از آنجا که امکان خروج اشک از مجرای اشکی وجود ندارد، از مژه‌ها سرازیر شده و روی گونه‌ها جاری می‌گردد.
- پلک‌های کودک به خصوص صبح‌ها به هم می‌چسبد. موکوس مایع چسبنده‌ای است که به طور معمول در اشک حل می‌شود. اما وقتی که اشک به خوبی جریان پیدا نمی‌کند موکوس در بیرون چشمان باقی می‌ماند. به خاطر داشته باشید که موکوس نرمال است و نباید آنرا با ترشحات زرد یا سبزرنگ که نشانه عفونت است اشتباه گرفت.
- چشمان کودک همیشه قرمز است. عامل قرمزی چشم عفونت است که وقتی اشک نتواند به خوبی خارج شود بیشتر مشاهده می‌شود.
به خاطر داشته باشید که همیشه فراوانی اشک به معنای انسداد مجرای اشک نیست. در این حالت باید اجازه دهید پزشک چشمان او را معاینه کند.
آیا انسداد مجرای اشک باعث عفونت چشمی می‌شود؟
انسداد مجرای اشک قطعا باعث عفونت چشم در نوزادان می‌شود. حداقل 20 درصد نوزادان در زمان تولد دچار انسداد کامل یا نسبی مجرای اشک برای یک یا دو چشم هستند. انسداد مجرای اشک ممکن است باعث علائمی شبیه ورم ملتحمه و خروج ترشحات سفید یا زرد رنگ شود.
چگونه می‌توان عفونت چشم ناشی از انسداد مجرای اشک را تشخیص داد؟
اگر مجرای اشک نوزاد بسته باشد، 2 هفته بعد از تولد می‌توانید ترشحات را در اطراف چشم نوزاد ببینید. تا قبل از آن، چشمان نوزاد به اندازه‌ای اشک تولید می‌کند که فقط سطح چشم او را بپوشاند نه به اندازه‌ای که جمع شده و از چشمان او جاری گردد.
وقتی که اشک از چشمان کودک جاری می‌شود باید از طریق مجراهای کوچکی که در گوشه داخلی چشم‌ها قرار دارد وارد بینی او شود. اگر پوششی که مجرای چشم‌ها را بسته، مدت زمان کمی بعد از تولد باز نشود، یا اگر بخشی از آن باز شود، اشک به چشم‌ها بر می‌گردد. در این صورت، چشم‌ها به آسانی دچار عفونت می‌شوند.
در ابتدا مشاهده می‌کنید که چشمان کودک خیس است، اگر مجرای اشک بسته باشد اما عفونی نباشد، کمی ترشحات سفید یا زرد در چشم‌ها وجود خواهد داشت. اینها ممکن در زمان خواب تجمع کرده و حتی باعث شود که بچه نتواند پلک خود را باز کند.
وقتی که چشمان کودک عفونی می‌شود ترشحات زرد یا سبز زیادی را در طول روز مشاهده می‌کنید که از چشمان او خارج می‌شود.
چگونه می‌توان انسداد مجرای اشکی را درمان کرد؟
در اولین مرحله باید اجازه دهید پزشک چشمان کودک را معاینه نماید. پزشک تشخیص می‌دهد چه نوع درمانی برای کودک مناسب‌تر است.
درمان دارویی
اگر پزشک تشخیص دهد که چشمان کودک دچار عفونت شده است قطره یا پماد چشمی برای تمیز کردن چشمان او تجویز خواهد کرد. درمان دارویی شامل ماساژ و قطره یا پماد آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عفونت است. همچنین ممکن است او از شما بخواهد مجرای چشم کودک را با ماساژ دقیق پوست کنار چشم و نزدیک به بینی باز نمایید. با فشار ملایم و رو به بالای این ناحیه که باید چندین بار در روز تکرار شود، ممکن است غشاء، باز شده و مجرای اشک تمیز شود. کمپرس ولرم هم برای درمان آن مفید است.
تا زمانی که مجرای اشک به طور کامل باز نشده باید ترشحات خارج شده از چشمان کودک را به دقت تمیز نمایید. یک تکه پنبه را در آب یا در محلول نمکی (که در داروخانه ها موجود است) قرار داده و با استفاده از آن گوشه چشم را از داخل به سمت بیرون تمیز کنید. حتما هر بار از پنبه تمیز استفاده کنید. اگر بچه از شیر مادر تغذیه می‌کند چند قطره از شیر مادر را در اطراف چشم چکانده این کار را چندین بار در روز برای پاک کردن و ضد عفونی کردن اطراف انجام دهید.
جراحی
اگر بعد از گذشت چندین ماه راه حل دارویی کارساز نباشد راه حل بعدی پزشک استفاده از شیوه جراحی است. همچنین اگر مجرای اشکی عفونی شده یا پوست بین کره چشم و گوشه بینی قرمز و ورم کرده باشد باز هم باید جراحی انجام شود.
روش‌های مختلفی برای جراحی وجود دارد. پزشک تعیین می‌کند کدام راه حل مناسب‌تر است. انتخاب هر روش به سن کودک و میزان انسداد مجرای اشکی بستگی دارد. پزشک همچنین ریسک هر روش را برای شما توضیح می‌دهد.
روش‌های جراحی انسداد مجرای اشکی
میل زدن و تزریق مایع (Probing and Irrigating)
این روش متداول‌ترین روش جراحی درمان انسداد مجرای اشکی است و حدودا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد. یک میله نازک از داخل مجرای اشکی بسته عبور داده می شود تا انسداد را برطرف کند. برخی از پزشکان معتقدند میله زدن باید تا یک سالگی به تاخیر انداخته شود تا شانس باز شدن خود به خودی مجرا حداکثر گردد.
قبل از عمل جراحی به کودک داروی بیهوشی عمومی داده می‌شود تا کودک در جریان جراحی دردی حس نکند. به تشخیص پزشک ممکن است محلول نمکی از میان مجرا عبور داده شود.
گذاشتن لوله سیلیکونی (Silicone Tube Insertion)
در این روش یک لوله سیلیکونی نازک در مجرای اشکی کار گذاشته می‌شود تا انسداد مجرا را باز کند. این لوله بسته به تشخیص پزشک، چند هفته تا چند ماه باقی می‌ماند تا جلوی انسداد مجدد مجرا را بگیرد.
داکریوسیستورینوستومی (Dacryocystorhinostomy)
روش جراحی است که در آن یک منفذ جدید به صورت جراحی بین کیسه اشکی و حفره بینی از میان استخوان به داخل بینی ایجاد می‌شود. با این کار اشک از چشم وارد بینی می‌شود. بعد از این جراحی نیز نیازی نیست که کودک شب را در بیمارستان باقی بماند.
عوارض جراحی مجرای اشکی
احساس درد و ناراحتی کودک
ممکن است کودک در ناحیه جراحی شده احساس درد کند. از پزشک بخواهید در صورت نیاز، برای کودک مسکن تجویز نماید.
ترشحات چشمی
ممکن است ترشحاتی که از چشم یا بینی کودک خارج می‌شود 1 یا 2 روز همراه با لکه‌های خون باشد. این کاملا طبیعی است. همچنین ممکن است کمی لکه خونی در اطراف ناحیه جراحی شده مشاهده شود. از پزشک بخواهید در این خصوص شما را راهنمایی کند. معمولا تجویز پزشک، وارد آوردن میزان کمی فشار به ناحیه جراحی شده با یک پارچه تمیز است. اگر خروج ترشحات یا خونریزی بیشتر از 2 روز طول کشید یا اگر ترشحات زرد یا سبز بود حتما به پزشک اطلاع دهید.
مراقبت از کودک بعد از جراحی
کمپرس سرد
بعضی از پزشکان کمپرس سرد را بعد از جراحی انسداد مجرای اشک مفید می‌دانند. از پزشک بخواهید شیوه کمپرس سرد و دفعاتی که در شبانه روز باید انجام شود را به شما توضیح بدهد.
قطره آنتی بیوتیک
ممکن است برای کودک پماد آنتی بیوتیک یا قطره چشمی تجویز شود. دقیقا مطابق با دستور پزشک از دارو استفاده کنید.
پد چسب چشم
معمولا بعد از عمل جراحی، نیازی به چسب چشم نیست. اما اگر بچه شما چسب چشم دارد از پزشک بپرسید چه زمانی باید آنرا باز کنید.
لوله سیلیکونی
اگر در مجرای اشکی کودک لوله گذاشته شده است چند هفته بعد باید برای برداشتن لوله به پزشک مراجعه کنید. وقتی که لوله در مجرای اشک گذاشته می‌شود پزشک شما را برای مراقبت از چشم کودک راهنمایی می‌کند.
گرفتن بینی کودک
بینی کودک تا 2 هفته بعد از جراحی نباید با شدت خالی شود. اما می‌توانید به آرامی ترشحات موجود در بینی را خارج کنید.
بازی و مدرسه
تا 2 هفته بعد از عمل جراحی کودک فقط مجاز به انجام فعالیت‌های سبک است. او نباید بازی‌های سنگین مثل فوتبال و ورزش‌های دیگری که در آنها امکان برخورد وجود دارد را انجام دهد. همچنین او نباید فعالیت‌هایی را انجام دهد که باعث تنگی نفس بشود. حداقل 1 هفته بعد از جراحی کودک نباید شنا کند. بعد از آن نیز باید مطابق دستور پزشک عمل کند. حداقل تا 2 روز بعد از جراحی کودک نباید به مدرسه برود.
حمام کردن
از پزشک بخواهید شما را در این زمینه راهنمایی کند. بعض از پزشکان حمام کردن بعد از جراحی را بجای دوش گرفتن مجاز می‌دانند.
بیشتر بدانید:
ثبت ديدگاه