چه قصد بارداری دارید، چه باردار هستید و چه روزهای بعد از زایمان را سپری می‌کنید کنترل سطح آهن بدن ضروری است. به خصوص اگر در خطر کم خونی ناشی از فقر آهن که شایع‌ترین نوع کم خونی است، قرار داشته باشید اهمیت این موضوع بیشتر می‌شود.
کم خونی ناشی از فقر آهن چیست؟
کم خونی ناشی از فقر آهن همانطور که از اسمش پیداست به دلیل کمبود آهن در بدن ایجاد می‌شود. کم خونی وقتی اتفاق می‌افتد که بدن به اندازه کافی سلول‌های قرمز سالم تولید نمی‌کند. حالت دیگر آن است که سلول‌های قرمز خون خوب عمل نمی‌کنند.
علائم کم خونی ناشی از فقر آهن چیست؟
وقتی سطح آهن پایین باشد علائم زیر وجود دارد:
- خستگی
- سردی دست‌ها و پاها
- سرگیجه
- ضعف
- درد سینه
- ناخن‌های شکننده و پوست رنگ‌پریده
- تپش قلب نامنظم
- سردرد
- دمای پایین بدن
- تنگی نفس
اگر بدن شما به اندازه کافی هموگلوبین که اکسیژن را به همه بخش‌های بدن حمل می‌کند، تولید نکند ممکن است یک یا همه علائم بالا را داشته باشید.
علت کم خونی ناشی از فقر آهن چیست؟
معمولا علت کم خونی ناشی از فقر آهن، دریافت کم آهن در رژیم غذایی یا مکمل، از دست دادن خون و بیماری‌هایی مثل سلیاک و کرون است که سبب کم شدن جذب آهن از غذا می‌شوند.
کمبود آهن در زنان نسبت به مردان بیشتر بوده و بیشترین حالت آن برای زنانی است که در سن بچه دار شدن قرار دارند یا باردار هستند.
آیا بارداری باعث کم خونی ناشی از فقر آهن می‌شود؟
بدن فرد در بارداری نیازمند مقدار زیادی آهن برای رشد مناسب جنین به خصوص در سه ماهه دوم بارداری است. کمبود آهن در بارداری به 2 دلیل اتفاق می‌افتد:
- حجم خون به طور قابل ملاحظه زیاد می‌شود که غلظت آهن را کم می‌کند.
- کمبود آهن برای زنانی که قبل از بارداری هم دچار کمبود آهن بوده‌اند تشدید می‌شود.
چرا آهن در بارداری اهمیت زیادی دارد؟
دریافت آهن مناسب از طریق رژیم غذایی یا از طریق مکمل در بارداری ضروری است. نه تنها بدن شما باید خون بیشتری بسازد تا مواد مغذی لازم بهتر به جفت برسد بلکه به آهن برای کم کردن اثرات منفی برای فرد باردار و جنین نیاز دارد.
مطابق دیدگاه دانشگاه زنان و زایمان آمریکا، زنان باردار دو برابر زنان عادی نیاز به آهن دارند تا اکسیژن به خوبی به جنین برسد.
عوارض کم خونی در بارداری چیست؟
بهبود کم خونی قبل از زایمان خیلی مهم است تا کمبود خون در یک زایمان نرمال جبران شود.
کم خونی قبل از زایمان احتمال نیاز به انتقال خون را افزایش می‌دهد.
بین کم خونی و تولد جنین با وزن کم، زایمان زودرس، مسمومیت بارداری، و خدای ناکرده مرگ مادر یا جنین در بارداری رابطه وجود دارد. زایمان زودرس و جنین با وزن کم، خطر مشکلات رشد در زمان تولد و کودکی را افزایش می‌دهد.
شیردهی ممکن در حالت کم خونی مشکل‌تر شود و همچنین بین کم خونی و افسردگی پس از زایمان رابطه وجود دارد.
کنترل کم خونی قبل از بارداری
اگر قبل از بارداری دچار کمبود آهن باشید مهم است نوع کم خونی مشخص شود. پزشک آزمایش‌هایی تجویز می‌کند تا علت آن مثل ویتامین ب12یا کمبود فولات، یا جهش سلول‌های قرمز مثل کم خونی داسی شکل یا تالاسمی را تشخیص دهد.
خونریزی پریودی سنگین می‌تواند باعث کمبود آهن در سن‌های باروری زنانی که باردار نیستند گردد. درمان کم خونی قبل از حاملگی مثل دوران بارداری از طریق رژیم غذایی و مکمل‌های آهن است. زنانی که خونریزی پریودی سنگین دارند باید با پزشک مشورت نمایند.
کنترل کم خونی در بارداری
بیشتر پزشکان در ابتدای بارداری و سپس در سه ماهه دوم و سه سوم بارداری آزمایش غربالگری را تجویز می‌کنند. با وجود آنکه بیماران به مصرف گیاهان دارای آهن مثل گیاهان سبزبرگ، بنشن و حبوبات تشویق می‌شوند اما آهن گیاهی به خوبی آهن حیوانی مثل گوشت قرمز، گوشت سفید، و ماهی جذب نمی‌شود.
برای جذب بهتر آهن، غذاهای دارای آهن باید با خوراکی‌های دارای ویتامین سی مثل مرکبات مصرف شود.
ویتامین‌های بارداری باید هر روز یا حداقل یک روز در میان مصرف شود. بیشتر ویتامین‌های بارداری 27 میلی گرم آهن دارند که برای بارداری مناسب است.
اگر در غربالگری سه ماهه دوم بارداری هنوز کمبود آهن وجود داشته باشد، پزشک مکمل آهن تجویز می‌کند. جذب آهن مکمل با خوردن یک روز در میان و با شکم خالی و خوردن پرتقال یا گریپ فروت بهتر اتفاق می‌افتد. در غربالگری سه ماهه سوم بارداری اگر کمبود آهن بدتر شده و یا اگر بهتر نشده اغلب پزشکان تزریق وریدی آهن را تجویز می‌کنند.
به خاطر داشته باشید که با وجود آنکه شایع‌ترین نوع کم خونی در بارداری کمبود آهن است اما علت‌های دیگری هم برای آن وجود دارد و در حالتی که مکمل‌های خوراکی جواب نداده و قبل از تزریق وریدی باید در نظر گرفته شود.
کنترل کم خونی پس از زایمان
بعد از زایمان و در چند هفته اول بعد از زایمان، اغلب خانم‌ها متوجه بهبود علائم کم خونی ناشی از آهن می‌شوند. کم خونی بعد از زایمان معمولا به علت قطع شدن خونریزی قاعدگی در دوره شیردهی کم می‌شود.
اما کمبود آهن بدن بعضی از خانم‌ها بعد از زایمان هم ادامه پیدا می‌کند. علت این موضوع معمولا دریافت ناکافی آهن در بارداری و از دست دادن خون در جریان زایمان است. کم خونی بعد از زایمان، علائمی مثل اضطراب، استرس‌و افسردگی را تشدید و حس تعلق بین مادر وکودک را کم می‌کند.
اگر فردی در زمان زایمان خونریزی شدید داشته یا در بارداری دچار کم خونی بوده بعد از زایمان هم باید به پزشک مراجعه نماید. کم خونی شدید بعد از زایمان، گاهی نیازمند تزریق وریدی یا انتقال خون است.
مهم است که مکمل‌های خوراکی بعد از زایمان هم مصرف شود تا انرژی مادر بعد از زایمان بازیابی و خطر افسردگی پس از زایمان کم شود.
بیشتر بدانید:
خون دماغ شدن در بارداری خطرناک است؟
ثبت ديدگاه